LIMAU KASTURI - POTENSI DI TANAM

LIMAU KASTURI (Citrus microcarpa) merupakan sejenis limau yang mudah ditanam dan merupakan pokok buah-buahan yang berdaun sepanjang tahun dan bersaiz kecil hingga ke sederhana. Pokok limau mengeluarkan banyak cabang dan ranting dimana ia juga mempunyai tabiat iaitu pertumbuhan dahan dari menegak hingga melempai dan kanopi berbentuk bulat hingga ke bujur. Pokok limau ini juga mempunyai sistem perakaran akar tunjang. Tidak ada rekod keluasan tanaman limau kasturi secara komersil dilaporkan secara rasmi oleh Jabatan Pertanian tetapi penulis blgog anggarkan sekitar 180 hektar CHE kerana ramai yang menanam dalam pasu keliling rumah. Sehingga kini belum ada varieti limau kasturi yang didaftarkan didalam Senarau Varieti Tanaman Kebangsaan (National Plants Variety Listing). Varieti limau mandarin mempunyai daun berbentuk 'lanceolate atau oblong' dengan tiada pembentukan kepak (wing) di tangkai daun. Pada kebiasannya daun limau kasturi berwarna daripada hijau muda ke hijau tua. Pada bahagian daun lazimnya terdapat kelenjar-kelenjar minyak (oil glands) yang mengeluar aroma yang menarik apabila dilipat atau diramas. Pokok yang dibiak secara tampang mula berbunga antara 2-3 tahun selepas ditanam dengan penjagaan yang baik. Bunga Limau Kasturi terbentuk secara satu-satu atau secara berjambak di celah-celah tangkai daun pada ranting-ranting muda. Kebiasaannya bunganya mengeluarkan bau yang harum. Bunga mempunyai 5 kelopak yang berasingan, berwarna putih dan terletak di atas kalik. Stamennya yang banyak dan bercantum dipangkal biasanya berwarna puteh dengan hujungnya (anther) berwarna kuning.  Stigma pula berwarna hijau kekuningan dan mempunyai stil yang sama panjang dengan stamen dan kedua-dua stamen dan stil terdapat di dalam kuntum bunga. Proses pendebungaan pokok limau berlaku secara pendebungaan sendiri. Agen pendebunga ialah serangga seperti kutu trip, hamama dan lebah madu. Angin juga membantu proses pendebungaan pokok limau. Stigma bunga berupaya menerima debunga antara 1-3 hari sebelum antesis dan antara 6-8 hari selepas antesis. Enam hari selepas proses pendebungaan, semua bahagian bunga akan luruh kecuali ovari dan stil. Ovari akan mula membesar dan stil mulai kering bermula dari bahagian stigma (101-5 hari selepas antesis). Biji limau selalunya memang boleh mengeluarkan  2 - 5 anak benih dan salah satu daripada anak benih tersebut terbentuk melalui proses seksual manakala yang selebihnya dihasilkan melalui proses aseksual (necellar embryo). Artikel subuh ini dalam "Anim Agro Technology" saya menulis lagi potensi penanaman limau kasturi sebagi sejenis tanaman yang berpotensi untuk ditanam secara komersil atau tanaman keliling rumah.

Menyentuh kepada tanaman limau di Malaysia, kini antara jenis limau yang luas ditanam adalah seperti Limau Bali (Citrus grandis), Limau Langkat (Citrus suhuensis) dan Limau Mandarin (Citrus recticulata) dan beberapa lagi. Varieti-varieti utama limau yang ditanam di Malaysia ialah limau jenis kupas (mandarin) dan jenis potong (sweet orange). Pada masa ini terdapat sekurang-kurangnya lima jenis limau mandarin yang biasa ditanam. Jenis limau yang biasa di tanam di dataran rendah ialah Limau Langkat (Sila lihat foto disebelah). Limau Langkat dari jenis limau "Kwantung"  dimana ia lebih digemari oleh masyarakat tempatan jika dibanding dengan limau mandarin jenis lain. Disamping itu penulis blog dapati jenis limau madu atau limau wangi sangat memenuhi citarasa pembeli dan didapati amat laris dalam pasaran. Ini kerana limau madu mempunyai buah yang bersaiz besar, rasa yang manis tidak berasid, kandungan jus yang tinggi dan tidak mempunyai serat dan hampas yang tinggi. bagaimana pun jenis Limau Madu (Citrus suhuiensis Hort. ex.Tan) kini berkembang dibeberapa lokasi (Sila rujuk tulisan saya - Sila klik disini). Bagi tanaman varieti limau Mandarin terdapat beberapa masalah yang sering dihadapi oleh petani tanaman limau madu iaitu serangan penyakit reput batang phythopthora, penyakit virus tristeza (CTV) dan penyakit 'greening' atau dikenali juga sebagai penyakit inai daun. Penyakit reput batang phythopthora dan penyakit virus tristeza dapat dikawal dengan adanya pokok penanti yang bersesuaian, akan tetapi penyakit 'greening' masih menjadi masalah besar kepada pengusaha tanaman limau madu yang juga merupakan satu faktor utama kurangnya minat petani dalam mengusahakan tanaman limau madu di negara kita Malaysia.

Pada saya mendapati penanaman limau seperti limau kasturi merupakan antara projek pertanian yang agak mudah diuruskan berbanding dengan sayur-sayuran seperti sawi, bayam, terung dan sebagainya. Pokok-pokok limau tidak memerlukan penjagaan yang begitu rumit. Apa yang penting kita perlu menumpukan sedikit perhatian semasa proses semasa penanaman di peringkat awal. Kepada orang awam mungkin akan berfikir kenapa memilih untuk menanam limau kasturi. Pada penulis blog ia merupakan tanaman yang bagus kerana mampu untuk mengeluarkan buah pada tahun ke dua  selepas ditanam sama ada dikebun atau pun dalam pasu (Sila lihat foto disebelah). Walau pun pada pada peringkat awal ini buahnya sedikit tetapi ia aka memuncak dalam masa 4 tahun kemudian. Pemerhatian penulis medapati dengan kaedah penjagaan baik pokok limau kasturi boleh bertahan selama 12 tahun. Bahan penanaman limau kasturi mudah dibeli daripada pembekal nurseri tempatan dengan harga murah berbanding dengan benih tanaman buah-buahan yang lain. Kaedah pembiakan limau kasturi lazimnya dengan TUT sahaja dan dipindahkan kedalam polibeg (Sila lihat foto dibawah). Jarak penamanan 3m x 2m digunakan mengikut kesesuaian tanah dan kawasan.

Tanaman ini memerlukan kos penjagaannya yang tidak tinggi berbanding dengan tanaman lain. Selalunya hasil hiliran buah limau kasturi boleh dipelbagaikan daripada seperti jus limau, pekasam, jeruk, herba, spa, wangian dan sebagainya bergantung kepada kreaviti selain daripada dijual segar. Penelitian menunjukkan petani yang menjual buah limau kasturi secara sendiri dan tidak melalui orang tengah hasil pendapatannya adalah amat menggalakkan sekali. Anggaran kos untuk aktiviti penanaman seekar limau kasturi mudah dikira dan sederhana rendah. Kos pembersihan tanah dan membajak kawasan sekitar  RM800 seekar. Seterusnya kos benih untuk seekar limau kasturi dengan jarak penanaman 12x12 kaki sebanyak perlukan sebanyak 600 btg pokok. Jika kos benih sekitar RM3 sebatang maka jumlah kos beli benih adalah sebanyak RM1,800. Dikira seterusnya adalah kos tenaga kerja menanam dengan 2 orang pekerja selama 2 hari iaitu sekitar RM200 seekar. Kos untuk pembajaan sebanyak RM400 untuk keseluruhan dan kos bahan racun pula sekitar RM 480 untuk setahun. Jumlah kos tenaga kerja upahan bagi kerja membaja, menuai adalah sebanyak RM 12,000 setahun. Ini menjadikan keseluruhan kos untuk menanam limau kasturi sebanyak RM15,680 seekar. Sepokok dewasa limau kasturi akan mengeluarkan sekitar 5 - 7 kg sepokok sebulan. Jika 500 pokok berbuah maka anggaran hasil sebanyak 30,000 - 42,000 kg setahun. Harga ladang limau kasturi serendah RM0.80 - RM1.00 sekilogram. Ini akan menjadikan anggaran pendapatan kasar sekitar serendah RM 24,000 sehingga RM 30,000 seekar. Analisa diatas menunjukkan penanaman limau kasturi mungkin antara tanaman yang menguntungkan dengan jaminan pasaran yang ujud. Semuga tulisan ini memberikan info berguna kepada pembaca blog nim agro technology kali ini. Wasallam!!!..

LIMAU KASTURI... MUDAH TANAMNYA...

DI KEBUN...DALAM PASU MUDAHNYA...

LEPAS 1.5 TAHUN... MULA TUAINYA...

DIJUAL SEGAR.. BOLEH DIPROSES JUGA...

By,

M Anem,

Senior Agronomist,

Roo, 630, Hotel Dorsett,

Putrajaya, WP,

Malaysia.

(11 Muharam 1439H).