Thursday, March 31, 2016

KURMA - PENYEDIAAN BENIH

POKOK KURMA (Phoenix dactylifera) adalah sejenis tumbuhan daripada keluarga Arecaceae yang berasas dari kawasan sekitar Timur Tengah dan negara beriklim panas dan kering. Buah kurma merupakan buah yang berkhasiat dan menjadi produk eksport yang besar dari Mesir dan beberapa negara lain keseluruh dunia.Tanaman yang natif dari kawasan panas dan padang pasir ini telah diperkenalkan ke Malaysia tidak berapa lama dahulu sebagai tanaman hiasan dikawasan perbandaran seperti ditepi jalan, ditengah-tengah bulatan (round about) atau ditanam dilokasi strategik premis bangunan. Pokoknya yang rendang, daunnya yang menghijau serta kurang masaalah aspek penyelenggaraan menyebabkan pokok dari keluarga Arecaceae (Dulu dikenali sebagai Pokok Palmae) ini ditanam sebagai tanaman hiasan atau landskap. Penulis yang berasal dari Daerah Muar sudah biasa dengan beberapa pokok kurma di bulatan Jalan Bakri Muar yang selalu berbuah bila tiba musimnya tetapi kini pokok tersebut telah ditebang untuk pembengunan kawasan tersebut. Semenjak tahun 2010 dan dalam tahun 2014 telah menjadi viral bagaimana banyak pokok kurma di Kelantan telah berbuah dengan banyak menarik minat ramai orang untuk menanamnya. Beberapa pokok kurma di Bulatan Majlis Bandar Kota Baru telah menghasil buah kurma dengan baik dan menjadi daya tarikan kepada orang ramai dan pelancong. Bagaimana pun pada 2016 telah diistiharkan oleh Jabatan Pertanian bahawa pokok kurma merupakan perumah yang sangat sesuai untuk Kumbang Jalur Merah (Red Palm Weevil) yang menjadi perosak digazetkan untuk dimusnahkan. Peruntukkan sebanyak RM4 juta telah diumumkan oleh kerajaan untuk memerangi RPW ini yang telah merosakkan banyak tumbuhan Arecaceae lain termasuk pokok kelapa (Cocos nucifera) dan ia juga berkemungkinan menyerang pokok kelapa sawit dimasa akan datang. Terdapat beberapa syarikat swasta semasa artikel ditulis kini sedang giat membuat kempen menjual pokok kruma sebagai tanaman berpotensi untuk dimajukan di Malaysia. Mereka menjual anakbenih, baja dan pakej amalan teknologi tanaman kurma. Bagaimanakah mereka menyediakan anak pokok kurma ini?. Artikel kali ini dalam "Anim Agro Technology" saya menulis sedikit info mengenai penyediaan benih kurma berdasarkan pembacaan, tnjauan kebeberapa nurseri tempatan dan hasil temubual dengan pakar pengeluaran benih Arecaceae.


Pokok kurma adalah daripada keluarga Arecaceae iaiu jenis pokok monokotilidon yang hanya boleh dibiakan dengan BIJI. Ia sama dengan pokok kelapa dan kelapa sawit. Pada masa ini terdapat 3 cara untuk pembiakan pokok kurma iaitu dengan gunakan Biji, Offshoot Propogation dan juga Kultur Tisu. Pembiakan dengan biji benih atau dikenali sebagai 'sexual propogation' merupakan cara paling asas untuk mendapatkan anak benih dan diamalkan tetapi ia tidak digalakkan. Diantara beberapa sebab kenapa ia tidak disyorkan adalah kerana pokok kurma adalah jenis DIOECIOUS dimana separa daripada separuh daripada progeni adalah jantan (males) dan separuh lagi betina (females). Proses pendebungaan semulajadi yang tidak terkawal menyebabkan ketidakpastian progeni yang tersenyawa yang menghasilkan biji benih yang tidak diketahui kelitinya. Ia hanya diketahui selepas 4-7 tahun apabila pokok berbuah. Pokok betina yang ditanam dari biji biasanya lambat berbuah dan hasil yang sangat rendah dibandingkan dengan benih klonal. Dalam kebun yang semua ditanam dengan benih dari biji kuran dari 10% menghasilkan buah berkualiti. Oleh kerana pokok kurma jenis Heterozygous maka tidak akan ada pokok yang ditanam dari benih akan sama atau seragam dari semua aspek. Buahnya mempunyai progeni yang tidak menentu dan lazimnya bukan 'true-to-type'. Pokok yang ditanam dari biji yang dijadikan benih lazimnya bermasaalah dari amalan agronomi, hasil tidak menentu dan menyukarkan proses jualan dan pemasaran kelak kerana variasi berlainan. Cara ini membazirkan wang, masa dan merugikan. Ada beberapa syarikat swasta tempatan yang mengambil biji kurma dan disemai (Sila lihat foto disebelah) dan seterusnya dijual kepada pembeli. Elakkan daripada perkara ini berlaku!.


Benih Offshoot (Sulur Anak) merupakan cara mendapatkan benih paling disyorkan untuk tanaman kurma. Cara pembiakan ini adalah dipanggil cara pembiakan vegetatif atau aseksual. Offshoot lazimnya keluar daripada perdu pokok kurma dengan bilangan diantara 20-30 sepanjang hayat (10-15 tahun) bergantung kepada varieti dan amalan agronomi (Sila anda lihat foto disebelah). Walau bagaimana pun hanya 3-4 benih offshoot ini yang boleh digunakan dari sepokok setahun. Benih tersebut diambil dari pangkal pokok dan disemai untuk selama 1-2 tahun lagi sebelum sesuai ditanam diladang. Hanya benih offshoots daripada pokok kurma yang berhasil tinggi, buah berkualiti, cepat berbuah dan tahan serangan serangga dan penyakit akan dijadikan anakbenih. Anakbenih ini biasanya melekat pada pokok induk dan ditandakan dahulu agar dapat dibezakan semasa dinurseri atau diladang mengikut varieti. Kelebihan benih kurma Offshoot ini adalah kerana ia menjamin pokok yang tulin sama seperti induknya (tru-to-type tree) dari segi kualiti, keseragaman dan tabiatnya. Pokok ini akan berbuah 2-3 tahun lebih awal daripada pokok ditanam dari biji (seeds). Benih offshoot boleh diambil dari yang beninya berumur lebih 3-5 tahun yang bebas penyakit dengan ukurlilit batang diantara 20-35 cm. Lazimnya berat satu benih offshoot sekitar 10 kg tetapi jangan melebihi 25 kg kerana ia menyulitkan proses pengangkutan. 


Teknik Kultur Tisu bagi tanaman kurma masih jauh dari dijadikan asas untuk pembiakan. Jika teknik ini dilakukan secara in-vitro propogation maka masaalah kekurangan benih kurma berkualiti akan dapat diatasi (Sila lihat foto disebelah). Cara pembiakan ini perlukan kepakaran tinggi dan peralatan yang sesuai untuk menghasilkan jika berjaya benih yang seragam, julah yang dihaslkan banyak dalam masa singkat dan pilihan pokok kurma betina yang lebih produktif. Anak benih kultur tisu juga lazimnya bebas dari sebarang patogen penyebab penyakit dan cepat proses untuk pengedaran diseluruh dunia. Bagaimana pun dilaporkan kadar kejayaan teknik kultur tisu in-vitro bagi herbaceous plants amat rendah. Sumbur kultur untuk tanaman ini boleh diambil daripada bahagian pucuk, bunga, buah, batang dan akarnya. Berkaitan dengan ketulinan (true-to-type) benih ini amat kurang meyakn ramai orang kerana berlaku Variasi Somaklonal (Somaclonal variation). Variasi ini berlaku disebabkan oleh kaedah in-vitro dilakukan, media digunakan, sifat pokok induk, tempoh inkubasi, komposisi medium, tempoh simpanan media dan peralatan serta persekitaran. Pada penulis buat masa ini elakkan untuk membeli benih kurma yang dihasilkan melalui kaedah kultur tisu sehingga ada pengesahan kukuh daripada pihak tertentu yang bertauliah. 


Pokok Kurma kini ada dijual dibeberapa nurseri swasta sebagai pokok tanaman hiasan dan kini telah menjadi 'havoc' dimana ada syarikat yang membuat promosi menjual pokok kurma untuk ditanam sebagai tanaman hiasan dan komersil. Mereka membuat pelbagai kaedah promosi sama ada melalui internet, wasap, kempen penerangan dihotel terkemuka dan pamplets. Mereka menyatakan jika berjaya pokok ditanam dan berbuah akan memberikan keuntugan (Sila lihat foto hiasan disebelah). Bagaimana pun pada penulis dengan membaca artikel ini semua orang akan dapat memahami 3 kaedah untuk proses penyediaan anak benih kurma. Teknik penyediaan benih pokok kurma dlam industri ini memang perlu diketahui walau pun konsep pembiakan pokok dibawak keluarga Arecaceae ini secara asasnya adalah hampir sama. Kini ada kes dimana anakbenih pokok kurma kini dijual dengan harga premium sehingga lebih daripada RM100.00 sepokok bergantung kepada banyak faktur. Elakkan membeli benih kurma yang tidak diketahui sumber dan cara pembiakannya. Semua anda mendapat info berguna dari tulisan ini. Wasallam!...

By,
M Anem,
Senior Agronomist,
Kg Parit Amal, Jalan Dato Hj Kusai,
Muar, Johor, 
Malaysia.
(30 Zulkaedah 1436H)

No comments:

Post a Comment

Note: Only a member of this blog may post a comment.